En Sık Görülen 30 Koşucu Sakatlığı
Koşmak oldukça zevkli ve harika bir egzersiz şeklidir, ancak uygun ekipman, kondisyon ve form olmadan deneyimli koşucular bile yaralanmaya duyarlıdır. Koşu yaralanmaları travmatik bir olaydan kaynaklanabilir, ancak çoğu zaman aşırı kullanımın sonucunda oluşan koşu sakatlıkları, tekrarlayan hareketler nedeniyle zamanla meydana gelir. En Sık Görülen 30 Koşucu Sakatlığı yazımızda koşucuların karşılaştığı, en yaygın koşu sakatlıkları kaleme alınmıştır. Stres kırıkları, ayak bileği gerginliği ve burkulma, patellar tendinit, aşil tendinit gibi sıralanabilir. Sırt, kalçalar ve uyluklar gibi diğer ağırlık taşıyan bölgeler de yaralanmaya karşı duyarlıdır. Daha fazla koşu sakatlıklarını tanımlayarak ve önlemeyi öğrenerek dizlerinizi, ayaklarınızı ve ayak bileklerinizi, baldırlarınızı, kalçalarınızı ve belinizi koruyabilirsiniz.
Koşmak, sağlığı korumanın harika bir yoludur, ancak aynı zamanda bir yaralanma kaynağı da olabilir. Koşu yaralanmalarının yaklaşık% 50 ila 75’i aşırı kullanım yaralanmalarıdır, bu da tek bir travmatik olaydan ziyade tekrarlayan hareketlerle zamanla meydana geldiği anlamına gelir. Aşırı kullanım yaralanmaları genellikle bir sporcunun yeterli esneme ve ısınma yapmadan bir koşu rutinine başladığında veya yoğunlaştırdığında meydana gelir.
En Sık Görülen 30 Koşucu Sakatlığı
Diz Ağrıları
Dizler, yürürken vücut ağırlığının yaklaşık 3 katına ve koşarken vücut ağırlığının yaklaşık 5 katına eşit basınca maruz kalır. Başka bir deyişle, 70 kg ağırlığındaki bir kişi, her koşu adımında dizine yaklaşık 350 kg baskı uygulayabilir. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, diz hem koşucularda hem de koşmayanlarda en sık yaralanan eklemdir.
Patellofemoral Ağrı Sendromu
“Patella” diz kapağı anlamına gelir ve “femur” uyluk kemiği anlamına gelir, bu nedenle patellofemoral ağrı, dizkapağı ve uyluk kemiği arasında ortaya çıkan ağrıdır. Patellofemoral ağrı (PFA), fleksiyon ve ekstansiyon sırasında dize aşırı yüklenme sonrası patella etrafında ortaya çıkan ve dizde en sık görülen ağrı sebebidir. Ağrı, diz kapağının altında veya kenarlarının etrafında, dizin önünde hissedilir.
Genellikle genç ve orta yaşlılarda görülür, hastalar genelde atletik yapılı kişilerdir. Patellofemoral ağrı tipik olarak merdiven çıkarken veya yokuş yukarı yürürken veya koşarken daha çok belirginlik gösterir. Patellofemoral ağrının kökü değişebilir ve tanımlanması zor olabilir, çünkü ağrıya sebep olan tek bir faktör yoktur, ağrının oluşmasına neden olan yedi tane yapı vardır. Bunlar subkondral kemik, sinovyum, retinakulum, deri, kas, sinirler ve infrapatellar fat pad’dir
Patellofemoral ağrı Tedavisi
Ağrı kesiciler, soğuk ve sıcak uygulamalar kısmen yarar sağlar. En ideal tedavi yöntemi, uzun süre yapılacak egzersiz programlarıdır. Ağır, yoğunluklu ve zorlayıcı egzersizlerden kaçınmak gerekir. Ayrıca, yumuşak tabanlı ayakkabılar, ayak destekleri dize gelen darbeleri en aza indirmek için kullanılabilir. Quadriceps kuvvetlendirme, kalça kuvvetlendirme egzersizleri, hamstring germe hareketleri, patellar bantlama, ev egzersiz programı, eğitim ve yumuşak doku teknikleri ile fizik tedavi yöntemleri uygulanır.
İliotibial (ITB) Bant Sendromu
İliotibial bant sendromu hem acemi hem de deneyimli koşucularda görülebilen ağrılardan biridir. Ağrı egzersiz esnasında daha keskin olma eğilimindedir ve dizin hemen üstündeki bölgeye ya da çıkıntıya kadar izole edilir. BT bandı sendromu kızarıklığa, şişmeye veya dizde dengesizliğe neden olmaz.
İliotibial bant veya BT bandı, kalçada başlayan, uyluğun dışı boyunca uzanan ve kaval kemiğinin veya kaval kemiğinin tepesine yapışan kalın bir lifli doku parçasıdır. Diz büküldüğünde, BT bandı, lateral kondil adı verilen femurun bombeli ucu dahil olmak üzere diz ekleminin dışından kaymalıdır. İBT bandı gerginlik veya aşırı kullanım nedeniyle gerilirse, yanal kondile sürtünebilir ve iltihaplanarak ağrıya neden olabilir. Patellofemoral ağrı sendromunun aksine, BT bandı ağrısı merdivenlerden inerken veya yokuş aşağı koşarken genellikle daha fazla hissedilir.
İliotibial (ITB) Bant Sendromu Tedavisi
Öncelikle ağrının kontrolü için ağrıya neden olan fiziksel aktiviteler ve spor yoğunluğu azaltmalıdır. İstirahat ile birlikte buz uygulaması ve ağrı kesici ödem giderici ilaçlar verilir. Ağrı hafifledikçe fizik tedavi uygulamasına geçilir. Germe hareketleri bu aşamanın temelini oluşturur. Ayrıca masaj uygulamalarıyla birlikte, zamanla kuvvetlendirme egzersizlerine geçilir. Egzersiz, fizik tedavi ve iğne tedavilerinin fayda etmediği durumlarda tendon gevşetme ameliyatı uygulanır.
Patellar Tendinit
Yukarıda bahsettiğimiz patellofemoral ağrının en sık karşılaşılan nedenlerinden biri patellar tendinittir. Yaygın olarak “Koşucu dizi veya sıçrayıcı dizi” olarak adlandırılan patellar tendinit, diz önünde, diz kapağının alt kısmında veya kaval kemiğinin üst kısmındaki kemik çıkıntısında ağrıya neden olur. Ağrı hafif olabilir ve egzersiz yaparken hissedilebilir ayrıca kişinin merdiven çıkmak gibi günlük aktivitelerini etkileyecek kadar şiddetli olabilir.
Patella tendonu aslında patellayı (dizkapağı) üst tibiaya (kaval kemiği) bağlayan bir bağdır. Patellar tendon iltihaplanıp ağrılı semptomlara neden olduğunda patellar tendinit olarak adlandırılır. Özellikle koşucularda, sıçramalarda, yokuş aşağı koşanlarda ve çok fazla başlama ve durma gerektiren sporlara katılan kişilerde yaygın olan aşırı kullanım yaralanması olma eğilimindedir.
Patellar Tendinit Tedavisi
Doğru tanı, doktorunuz tarafından onaylandıktan sonra tedaviye başlanmalıdır.
- Dinlenme
- Ağrı ve şişmeyi azaltıcı ilaçlar
- Esnetme ve germe hareketler
- Buz Tedavisi
- Diz kayışları
Kronik bir durum olduğunda, iltihap tedavisi daha az yardımcı olur, bu nedenle patellar tendinit tedavisinin odak noktası fizik tedavidir. Tendinosis tedavisi için en yararlı tedavi egzersizleri eksantrik güçlendirme egzersizleridir. Egzersiz olarak hamstring germe ve kuadriseps güçlendirme egzersizleri önerilir. Derin doku masajı, ultrason ve kortikosteroid iyontoforezi bazı hastalarda fayda sağlamaktadır. Konservatif tedaviden sonuç alınmadığı durumlarda cerrahi müdahale uygulanabilir.
Diz Osteoartriti
Osteoartrit, kireçlenme anlamına gelir; Eklem kıkırdağının yıpranmasına, eklemlerde iltihaplanmaya ve kademeli olarak kemik dokusunun bozulmasına neden olur. Sert ve muhtemelen şişmiş dizler osteoartritin belirtileri olabilir. Uzmanlar, egzersiz için düzenli koşmanın diz osteoartritine neden olup olmadığını tartışıyorlar. Bazı uzmanlar koşmanın diz osteoartritine neden olmadığını, ancak halihazırda diz osteoartriti olan kişilerin düzenli koşarak diz eklemlerindeki yıpranmayı hızlandırabileceğini savunuyorlar. Birçok sağlık savunucusu, egzersiz için düzenli olarak koşmanın, dizlerdeki olası artritik hasardan daha ağır basan kilo kontrolü gibi başka sağlık yararları sağladığını iddia etmektedir.
Diz artriti, bir koşucunun egzersiz sırasında veya sonrasında dizlerinde ağrı hissetmesine neden olabilir. Buna ek olarak, çömelirken, merdiven çıkarken ve sabah yataktan kalkarken olduğu gibi uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra dizler sert ve ağrılı olabilir.
Belirtileri
- Diz ağrısı, diz osteoartritinin en sık bildirilen semptomu diz ağrısıdır. özellikle eklem üzerinde zorlama, merdiven çıkma, yokuş inme vs. gibi durumlarda artış gösterir.
- Şişme, Diz kıkırdağı yıprandığında, kemikler birbirine sürtünerek tahrişe neden olabilir. Bazen bu tahriş, aşırı eklem sıvısı üretimine yol açarak diz şişmesine neden olur.
- Sertlik, Kemik üzerinde kemik sürtünmesi ve diz eklemi şişmesi dizleri sert hissettirir. Özellikle sabah saatlerinde daha hissetirici olabilir.
- Kızarıklık ve Sıcaklık hissi, Bu işaretler ayrıca derhal tıbbi müdahale gerektiren bir enfeksiyonu gösterebilir. Özellikle şişlik eşliğinde diz kızarıklığı ve sıcaklığının altında yatan nedenden emin olmayan kişilerin derhal tıbbi yardım almaları önerilir.
Menisküs
Tibia ile femuru ayıran ve yastık ve stabilite sağlayan C-şekilli bir kıkırdak yastığıdır. Tek bir travmatik yaralanmada hasar görebilir veya mini travmalarla zamanla bozulabilir. Daha yaşlı olan kişiler, düz olmayan yüzeylerde koşu yapanlar veya ani dönüşler ve sert duruşlar yapan kişiler (örneğin futbolcular), menisküs hasarında en büyük risk altındadır
Menisküsü yırtılmış bir kişi diz ağrısı, şişlik ve sertlik yaşayabilir. Ayrıca yırtık menisküsün bir parçası eklem hareketini engellerse diz kilitlenebilir. Her zaman olmamakla birlikte bazen cerrahi onarım önerilir.
Diz yaralanmasıyla koşmak ağrıyı şiddetlendirebilir ve yaralanmayı daha da ileri götürür. Kişi ağrılı dizini birkaç hafta dinlendirir ve hala ağrı hissederse veya ağrı şiddetliyse, tıbbi yardım gereklidir. Bir ortopedi uzmanı veya birinci basamak hekimi tanı koyabilir ve tedavi önerebilir.
Ayak Bileği ve Topuk Ağrıları
Aşağıda, topuk veya ayak bileğinin arkasındaki yaygın koşu yaralanmalarının açıklamaları bulunmaktadır. Aşil tendiniti ve retrokalkaneal bursit gibi aşırı kullanım yaralanmalarında ağrı ilk başta hafif olabilir ve giderek kötüleşebilir.
Aşil Tendiniti
Aşil tendinitinin semptomları ağrı, cilt kızarıklığı ve topuğun hemen üzerinde şişme görülebilir. Ayrıca ayak bileğinin hareket aralığını kısıtlayarak sertleşebilir. Aşil tendonu, baldır kaslarını topuk kemiğinin arkasına bağlar. Tendon tahriş olur ve iltihaplanırsa buna tendinit denir.
Hem sporcuları hem de sporcu olmayanları etkileyebilmesine rağmen, Aşil tendiniti sıklıkla antrenmanlarını çok hızlı artıran veya baldır kasları çok sıkı olan sporcularda görülür. Semptomlar sabahları veya bir antrenmandan sonra daha kötü derecede hissedilebilir.
Dinlenme ve diğer cerrahi olmayan tedaviler genellikle semptomları hafifletebilir. Bununla birlikte, vücudun bu bölgesinde kan akışı sınırlıdır, bu nedenle Aşil tendinitinin iyileşmesi yavaş olabilir.
Topuk (Retrokalkaneal) Bursit
Topuğun arkasında oluşan ağrı, hassasiyet ve şişlik retrokalkaneal bursa iltihabının göstergesi olabilir. Bu bursa, topuk kemiği ile Aşil tendonu arasında hem yastık hem de kayganlaştırıcı görevi gören küçük, sıvı dolu bir kesedir. Aşırı yürüme, atlama veya koşma nedeniyle tahriş olabilir ve iltihaplanabilir.
Ayağın önemli ölçüde esnemesine neden olan yokuş yukarı koşmak, özellikle retrokalkaneal bursayı rahatsız edebilir.
Semptomlar benzer olduğu için topuk bursiti ve Aşil tendiniti sıklıkla birbiriyle karıştırılır. Üstelik kişide aynı anda her iki durumda gözükebilir. Örneğin, Aşil tendiniti tedavi edilmezse, retrokalkaneal bursit oluşturabilir.
Haglund Sendromu
Topuk kemiğinin arkasında ve aşil tendonun topuğa bağlandığı noktada oluşan kemiksel bir çıkıntı Haglund deformitesi olarak adlandırılır. Haglund hastalığı; genellikle spor yaparken oluşan zorlamadan veya topuk üstünde oluşan travmatik bir nedenden sonra bölgede oluşan hasardan dolayı oluşabilir. Topuğa basma ve ayak bileğini yukarı doğru kaldırma, zorlama ile ağrıların artması en sık görülen şikayetlerdir.
Uygun olmayan ayakkabı kullanımı, basma kusurları, uygunsuz antrenman ve antrenman tekniğine bağlı olarak da ortaya çıkabilir. İltihap ve ağrıyı azaltmak için ilaç kullanımı, buz uygulaması ve fizik tedavi gibi konservatif tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak ağrı ve iltihabın giderilmesi bölgede oluşan kemik çıkıntısını gidermede etken değildir. Kemik çıkıntısının küçültülerek düzeltilmesi için cerrahi müdahale gereklidir.
Ayak Bileği Burkulması
Ayak bileği burkulması aşırı kullanım yaralanması değil, ayak bileği eklemindeki iki kemiği birbirine bağlayan bir bağ gerildiğinde veya yırtıldığında meydana gelen tek seferlik travmatik bir yaralanmadır. Bir koşucu yanlış yere basarak (örneğin, “ayak bileğini yuvarlayarak”) veya düşme sırasında bileğini burkabilir. Burkulma ağrısı hemen ortaya çıkar ve tipik olarak ayak bileği şişmesi ile birlikte görülür. Kişi etkilenen ayağın üzerine basmakta zorluk çekebilir.
Ayak Bileği Burkulması Tedavisi
İlk tedavi genellikle RICE tedavisidir. Rest (dinlenme), Ice (buz), Compression (sıkıştırma) ve Elevation (yükseltme) anlamlarını içerir. Bir hastanın egzersiz rutinine devam etmeden önce koltuk değneği kullanması ve kademeli olarak ayak bileği üzerindeki ağırlık yüküne dönmesi amaçlanır.
Rice Tedavisi
- Dinlenme: Yaralı alanın kullanımından kaçınmak
- Buz: Cilde doğrudan temas etmeden, buz paketlerini bölgeye uygulama
- Sıkıştırma: Burkulan bölgede, kan akışını azaltmak ve şişmeyi azaltmak için elastik bir bandajla sarmak.
- Yükseklik: Şişmeyi azaltmak için kalbin seviyesinin üzerinde yükseltilmiş alanı tutmak
Çoğu yaralanmada olduğu gibi, bu durumların erken aşamalarda tedavisi daha kolaydır. Ayak bileğindeki veya topuğun arkasındaki ağrı iki veya üç hafta dinlenmeden sonra düzelmezse veya ağrı şiddetliyse, tıbbi yardım gereklidir. Koşucular, teşhis ve tedavi planı için fizikçi, ayak hastalıkları uzmanı veya ortopedistten randevu alabilirler.
Plantar Fasiit
Topuk dikeni ağrısı yaşadığını sanan koşucularda plantar fasiit olabilir. Aslında topuk bölgesinde ağrıya neden olan “plantar fasiit” olarak ifade edilen topuktaki yumuşak dokunun iltihaplanmasıdır. Topuk dikeni genellikle plantar fasiitin ileri evrelerinde görülür. Ağrı, merdiven çıkarken, uzun süre ayakta dururken veya sabah yataktan kalkma gibi uzun süre dinlendikten sonra daha kötü olabilir.
Plantar Fasiit Tedavisi
Plantar fasya, ayak parmakları ile topuk arasında ayağın alt kısmı boyunca uzanan kalın bir lifli doku grubudur. Fasya iltihaplanırsa, ağrılı semptomlara neden olabilir. Dinlenme, esneme gibi konservatif tedaviler ve antiinflamatuvar ilaçlar (örn. İbuprofen), vakaların% 90’ının tedavisinde başarılıdır.
Egzersizleri sabah kalktığınız vakit uygulamanız gerekmektedir. Gece uykusunda, ayak tabanında bulunan plantar fascia lifleri, ayak tabanı hareketsiz kaldığı için sıkılaşmaya başlar, sıkı ve gerilmemiş ayak tabanıyla ilk adımlarınızı attığınız zaman ağrı semptonlarının görülmesine neden olur. Adımlarınızı atmadan önce plantar fascia liflerine, germe egzersizleri yaparak esnetebilirsiniz. Bu sayede ayak tabanınızın esnek bir şekilde adım atmaya hazır olmasını sağlamış olursunuz. Plantar Fasiit ve Topuk dikeni tedavisinde en etkin yöntem ayak tabanı esnetme egzersizleri ve ayak tabanlıklarıdır.
Metatarsalji
Metatarsaljili Hastalar “yürürken ayakkabımın içinde sanki taş var” diyerek ağrılarını ifade edebilir veya ayaklarında morarma hissi yaşadıklarını bildirirler. Ağrı 2. ve 3. ayak parmakları arasında, 3. ve 4. ayak parmakları arasında veya ayak başparmağının yakınında meydana gelir ve en çok koşarken, yürürken veya ayakta dururken belirgindir.
Metatarsaljinin ana sebebi yürüme ve koşu sırasında ayak ön bölgesine binen tekrarlayıcı yüklerdir. Metatarsalji semptomları, ayak parmaklarına yol açan uzun kemikler olan metatarsal kemiklere aşırı basınç uygulandığında gelişir. Yapısal deformiteler, travma, bacak boyu uzunluk farklılıkları ve kemik-yumuşak doku bozukluklarına bağlı oluşabilmektedir. Yoğun koşu eğitimi metatarsaljiye neden olabilir. Diğer risk faktörleri arasında uygun olmayan yüksek topuklu ayakkabılar giymek sayılabilir.
Metatarsalji Tedavisinde ağrının azaltılması amacı ile analjezik ve antiinflamatuar ilaçlar kullanılır. Tedavide en önemli tercih ayakkabı içine oluşturulan kişiye özel ortopedik tabanlık destekleri ve ayakkabı seçiminin düzenlenmesidir. Metatars başı yastıkçıkları, tabanlıklar ve destekler ayağın durumuna göre verilebilir. Postür bozuklukları varsa bunlar düzeltilmeye çalışılır. Ayak kaslarının kuvvetlendirilmesi için egzersizler yapılır.
Morton Nöroma
Morton nöroması, ayaktaki bir sinirin etrafında fibröz bir doku büyüdüğünde ortaya çıkar. Sert zemin üzerinde tekrarlayan sıçrama hareketlerinin sinirde etkilenmeye yol açarak kalınlaşmasına neden olduğu ileri sürülmektedir. Semptomlar metatarsaljiyle aynı veya benzerdir, ancak aynı zamanda yanma veya karıncalanma hissi, uyuşma, bıçak batma veya ateş ağrılarını da içerir
Bazı doktorlar Morton Nöroma’nın bir tür metatarsalji olduğunu düşünürken (bazıları buna Morton’un metatarsaljisi diyor), diğerleri ise bunun ayrı bir tanı olduğunu düşünüyor. Morton nöroma bazen ön ayak nöroması veya interdigital nöroma olarak da adlandırılır. Bu durum doktora gitmeyi gerektirmektedir ve uygun şekilde tedavi edilmezse zamanla kötüleşebilir.
Stres Kırığı
Stres kırığı, bir kemik üzerinde tekrarlayan stres yoluyla kademeli olarak gelişen küçük bir çatlaktır. Sıçramaların etkisi, en sık olarak ayak parmaklarıyla birleşen uzun kemiklerden biri olan metatarsal kemikte olmak üzere, ayakta bir stres kırığının gelişmesine neden olabilir. Zamanla ağrı daha belirgin hale gelir, ayak şişmiş ve çürük görünebilir.
Etkilenen ayağın üstüne bastırmak şiddetli ağrıya neden olur. Ağrı, ağırlık verme aktivitesi sırasında ve sonrasında daha belirgindir.
Stres kırıklarını standart bir röntgende görmek zor olabilir. Kesin tanı, bir MRI veya kemik taraması gerektirir, ancak bu adım, cerrahi olmayan tedaviden önce her zaman gerekli değildir. İyileşme tipik olarak 4 ila 6 hafta sürer. Osteoporozu olan bir kişinin daha zayıf kemikleri vardır ve stres kırıkları yaşama olasılığı daha yüksektir.
Ağrılı bir ayak ve ayak bileği istirahatle 2-3 hafta içinde iyileşmezse veya ağrı şiddetliyse, tıbbi yardım gereklidir. Bir fizikçi, ayak hastalıkları uzmanı veya ortopedi uzmanı tanı koyabilir ve tedavi yöntemi önerebilir.
Medial Tibial Stres Sendromu (shin splints)
Tibia (kaval kemiği) içinde veya önünde oluşan ağrı ve hassasiyet, genellikle shin splints olarak bilinen kaval kemiği ağrısı olan medial tibial stres sendromundan kaynaklanabilir. Bu durum, alt bacak iyi durumda olmadığında ve yeni bir antrenman programının başlangıcında olduğu gibi tekrarlanan ve kronik bir zorlanma yaşandığında ortaya çıkar.
Kaval kemiğini sarmalayan kasların esnekliğinin azalması, sıkılaşmaları, kas dengesizliği veya ayak biyomekaniğinin bozulması (ayak bileği burkulması sonucu bağ yaralanması, ayağın içe veya dışa basması, düz tabanlık veya halluks valgus) tibiaya aşırı yük binmesine neden olur. Egzersizlere devam edilmesi ve ağrının önemsenmeyerek temponun artması sonrası kaval kemiğinde kalıcı hasar ve ağrılara neden olur. Birçok uzman, incik atellerinin iltihaplanma, tendon ve kaval kemiğindeki diğer küçük hasarlardan kaynaklandığına inanıyor. Ağrının kökeni tam olarak belli olmasa da
Shin splinst (kaval kemiği ağrısı) Tedavisi
Koşmaya bağlı yaralanmaların çoğunda olduğu gibi, RICE yöntemi incik atellerinin tedavisinde önemli rol oynamaktadır. (1)
- Dinlenme: Yaralı alanın kullanımından kaçınmak
- Buz: 10-15 dakika boyunca bölgeye buz uygulaması
- Sıkıştırma: İltihaplanmayı azaltmak için elastik bir bandajla sarmak.
- Yükseklik: Şişmeyi azaltmak için kalbin seviyesinin üzerinde yükseltilmiş alanı tutmak
Tibia Stres Kırığı
Tibia stres kırıkları, koşma ile ilişkili en yaygın stres kırıkları türüdür. Koşucular arasında, vücut kitle indeksi ortalamanın altında olan kadınlar, tibia stres kırığı için en yüksek risk altındadır.
Bir tibia stres kırığı, tibia veya incik kemiğindeki bir çatlaktır. Yavaş yavaş gelişir ve genellikle kaval kemiğinin içinde derin ağrıya neden olur. Bu ağrı en çok ayakta dururken, yürürken veya koşarken fark edilir ve şüpheli kırığın üzerindeki deri bölgesi hassas ve ağrılı olabilir. Tedavi edilmezse bu ağrı zamanla daha da kötüleşecektir.
Bazı stres kırıklarının standart röntgende görülmesi zordur. Stres kırığından şüphelenen bir doktor, teşhisi doğrulamak için bir MRI veya kemik taraması isteyebilir; ancak, cerrahi olmayan tedaviye başlamadan önce bu adım her zaman gerekli değildir. İyileşme tipik olarak 4 ila 6 hafta sürer.
Çekilmiş Kalf Kası (Gastroknemius Kası)
Gastroknemius kası baldırdaki en büyük kastır ve koşucularda gerilme ve yırtılmaya eğilimlidir. Bu gerilmeler ve yırtıklar, yeterli eğitim olmadan bir koşu rutininin hızlanmasından veya atlama, itme veya hızlı dönüş gibi ani hareketlerden kaynaklanabilir.
Gastroknemius kasının liflerindeki küçük yırtıklar hafif ağrıya neden olabilir. Kasın iyileşmesi için bir veya iki haftaya ihtiyacı olabilir. Bu süre zarfında baldırda sertlik ve ağrı hissedilebilir, ancak kişi yine de yürüyebilir ve hafif koşu yapabilir (biraz rahatsız edici olsa da).
Kasın tamamen zorlanmasıyla oluşan bir kas yırtığı, oldukça şiddetli ağrıya neden olabilir ve ardından morarma ve şişmeye neden olacaktır. Şiddetli kas gerginliği olan bir kişi normal bir şekilde yürümeyebilir ve iyileşmesi aylar alabilir.
Kronik Kompartman Sendromu (Anterior Sompartman Sendromu)
Shin atellerinden daha az yaygın olan, kas gerilmesi veya stres kırığı, kronik kompartman sendromu da alt bacakta ağrılı semptomlara neden olabilir.
Alt bacak, her biri kasları, sinirleri ve kan damarlarını içeren dört “bölmeye” sahiptir ve fasya adı verilen nispeten inelastik dokudan oluşan ince bir zara sarılır. Koşu ve diğer tekrarlayan egzersizler, bölme içinde ekstra basınç oluşturabilir. Bu basınç çok artarsa, kompartımanın kaslarına ve sinirlerine giden kan akışını sınırlayabilir, bu da lokal uyuşukluğa ve hareket zorluğuna neden olabilir. Kişi ayrıca etkilenen kasların derinin altında şiştiğini fark edebilir.
Kronik kompartman sendromu en çok baldırın ön kompartmanında (ön kompartman olarak adlandırılır) görülür ve shin splintleri ile karıştırılabilir. Bu sendrom ayrıca bacakta, diğer ekstremitelerde ve kalçada başka yerlerde de ortaya çıkabilir. Kişi egzersiz yapmayı bıraktığında genellikle semptomlar durur.
Kronik kompartman sendromu, genellikle travmatik bir yaralanmadan önce gelen ve acil tıbbi müdahale gerektiren akut kompartman sendromundan farklıdır.
Herhangi bir baldır yaralanması, ikincil bir yaralanmaya yol açmayacak şekilde tedavi edilmeli ve izlenmelidir. Örneğin, gergin bir baldır kası, ciddi bir yaralanma olarak görülmese de, sonunda Aşil tendinitine yol açabilir.
Kalça Ve Uyluk Ağrıları
Koşucuların vücutları, kalça veya uyluk ağrısına neden olan tıbbi durumlara yol açabilecek çok fazla darbeye maruz kalır. Belirli bir zamanda birden fazla durum mevcut olabileceği için teşhis zor olabilir.
Bir hasta, ağrının tam yeri, ne zaman ortaya çıktığı ve neyin ortadan kalktığı da dahil olmak üzere semptomların modelini belirterek doktorunun doğru tanı koymasına yardımcı olabilir.
Büyük Trokanterik Bursit (Kalça Bursit)
Bu tip bursit, kalçanın dışında hassasiyet ve ağrıya neden olma eğilimindedir. Semptomlar ilerledikçe ağrı, uyluğun dışına ve bazen de kalçaya, kasıklara ve bel bölgesine yayılabilir.
Büyük trokanter, femurda (uyluk kemiği) kemikli bir çıkıntıdır. Trokanterik bursa, kalçadan tibianın tepesine uzanan kalın bir bağ dokusu parçası olan büyük trokanter ve iliotibial (IT) bant arasında hem yastık hem de kayganlaştırıcı görevi gören küçük, sıvı dolu bir kesedir.)
Koşucularda, trokanterik bursa sık sık “mini travmalara” maruz kalabilir. Zamanla bursa iltihaplanır ve ağrılı semptomlara neden olur. Sıkı bir BT bandı kalça bursitini şiddetlendirebilir.
Trokanterik Bursit Tedavisi ilk dönemde soğuk terapi ile yapılsa da, kronik dönemde ise sıcak terapi yöntemi uygulanır. Uygun fizik tedavi hareketleri ve kalça kaslarını daha güvenli hale getirmek için tayt benzeri elastik bir ortez malzeme kullanılır. Ancak ana tedavi, uzun uçlu bir enjektör yardımı ile hasarlı bölgeye kortizon enjekte etmektir.
Kalçada Stres Kırığı
Travmatik nedenle bir kemik kırılması, tek seferlik bir yaralanmadan kaynaklanır, ancak bir stres kırığı, bir kemik üzerindeki tekrarlayan gerilmeden kaynaklanır. Koşmayla birlikte sıçramanın etkisi, femur başında (kalça) küçük bir çatlak oluşmasına neden olabilir. Osteoporozu olan koşucular daha büyük stres kırıkları riski altındadır.
Bir stres kırığının ağrısı yavaş yavaş artmakta ve daha belirgin hale gelmektedir. Ağrı, aktivite sırasında ve sonrasında daha belirgindir ancak uykudan sonra daha az fark edilir. Kalça üzerindeki deriye bastırmak ağrıya neden olabilir.
Bir stres kırığından şüpheleniliyorsa ancak doğrulanmamışsa, doktor cerrahi olmayan tedaviye hemen başlamayı önerebilir. Kesin tanı, MRI veya kemik taraması gibi gelişmiş görüntüleme gerektirebilir.ilan
Kalça ve Uyluk Kaslarında Yaralanma
Hafif bir gerginlik bile, bir koşucunun kaslarını sert ve ağrılı hissetmesine neden olabilir, ancak yine de yürüyebilir ve koşabilir (biraz rahatsız edici olsa da) durumdadır. Kastaki küçük yırtıklarla tanımlanan bu tür kas gerginliği, aşırı kullanım veya kondisyon eksikliğinden kaynaklanabilir. Bu durum genellikle iyileşme için sadece 1-2 haftaya ihtiyaç duyar.
Aksine, aniden kasın tamamen yırtılmasıyla tanımlanan şiddetli bir kas gerginliği de meydana gelebilir. Sakatlık oldukça ağrılı olabilir, yaralanmanın hemen ardından şişme ve morarma oluşabilir. Şiddetli kas gerginliği olan bir kişinin normal yürüyebilmesi ve iyileşmesi aylar alabilir.
Koşucular için kalça ve uylukların gluteus medius, hamstringler, kuadriseps ve kasık kaslarının tümü yaralanmalara karşı hassastır.
Gluteus Medius Kası
Gluteus medius, Koşucularda en sık yaralanan kaslardan biridir ve tipik olarak aşırı kullanımdan gelişir. Gluteus mediusu gergin bir kişi, kalçanın ve kalçanın dış tarafında donukluk ve ağrı hissedebilir, etkilenen tarafa uzanmaktan rahatsız olabilir.
Gluteus medius, kalça ekleminin dışına doğru hareket eder. Aynı bölgede bulundukları için, gluteus mediusu etkileyen iltihaplanma veya yaralanma daha büyük trokanterik bursayı etkileyebilir ve bunun tersi de geçerlidir. Kalça ekleminin dışına da geçen iliotibial (IT) bandın üst kısmı da tutulabilir.
Koşudan önce yapılan ısındırma ve germe hareketleri bu tip sakatlıkların önüne geçmek için oldukça önemlidir. Koşu günlerinden sonra ki boşluklarda bu kas gruplarını güçlendiren egzersizler yapılmalıdır.
Hamstring Kasları
Bacağınızın arka kısmında bulunan, kalçanıza kadar uzanan üç kas grubundan oluşmaktadır. Hamstring kaslarınızın kasılması veya çekilmesi sonucunda ortaya çıkar. Halk arasında arka adale çekmesi olarak da bilinir. Koşucular, özellikle sprint antrenmanları yapanlar veya buna benzer, aniden durmanız ve başlamanız gereken pozisyonlar içeren sporlar yapıyorsanız, uyluklarının arkasındaki hamstring kasları olarak adlandırılan bu kasları zorlayabilir.
Hamstring kaslarında yaralanma, genellikle kalça bölgenizde ani ve keskin bir acı ile belirginlik gösterir. Bunun yanı sıra, yırtık hissetmeniz de mümkündür. Genellikle birkaç saat içinde şişkinlik ve hassasiyet ortaya çıkabilmektedir. Bir kez hamstring yaralanması yaşadıysanız, tekrar geçirmeye daha fazla yatkınsınızdır. Özellikle, kaslarınızın tam olarak güçlenmesine ve iyileşmesine izin vermeden, daha önceden yaptığınız yoğunlukta aktivitelere geri dönmeniz durumunda daha fazla risk altına girilmektedir. Bu tip yaralanmalara karşı koşu günleri haricinde, koşucular için kuvvet ve dayanıklılık antrenmanları uygulayabilirsiniz.
Kuadriseps
Uylukların önündeki ağrı ve sertlik, kuadriseps kaslarının bir veya daha fazlasında hasar olduğunu göstermektedir. Diğer kaslar gibi, kuadriseps kasları da uygun şekilde ısındırılmadıkları takdirde aşırı kullanımdan gerilebilir. Öte yandan, koşucu aniden hızlanırsa veya kısa süre durursa ani bir yaralanma meydana gelebilir.
Isınma ve gerdirme hareketleri ile güçlendirme ve dayanıklılık egzersizleri, bu kas gruplarını koşucular için daha sağlıklı bir getirmektedir.
Kasık kasları
Uyluğun içindeki kaslara addüktör kasları veya kasık kasları denir. Bu kaslar;
- adduktor longus
- adductor brevis
- adductor magnus
- gracillis
- pectineus
Ani yön değişikliği veya hızlı hareket, addüktör kaslarının gerilmesine ve kasıkların çekilmesine neden olabilir. Zayıf addüktör kaslar, karın ve kalça fleksörlerini zayıflattığı için bel ağrıları ve fıtıkların da bir nedeni olabilir. Hafif ila orta dereceli kasık kası yaralanmalarının çoğu kendi kendine teşhis ve tedavi edilebilir.
Çekilmiş bir kasın tedavisi tipik olarak dinlenme ve iltihap önleyici ilaçları içerir. Semptomlar azaldığında, koşucular güçlendirme egzersizleri ve kasık kası esnetme hareketleri içeren bir egzersiz rutinine başlamaları önerilmektedir. Ağrılı bir kalça veya uyluk istirahatle iki veya üç hafta içinde iyileşmezse veya ağrı şiddetliyse, tıbbi yardım gereklidir. Nadiren ciddi bir kas yırtığı olduğunda ameliyat önerilir.
Sırt ve Bel Ağrıları
Koşmanın tekrarlayan etkisi, en yaygın olarak bel ağrısı olmak üzere sırt ağrısına neden olabilir. Bu ağrının nedeninin gergin kaslardan mı yoksa omurganın omurlarındaki veya disklerdeki bir sorundan mı kaynaklandığı, tedavi yöntemiyle tespit edilebilir.
Sırt kasları ve bağlar omurgayı dik tutar ve koşu sırasında iyi bir duruş sağlamaya yardımcı olur. Bir koşucu, bu yumuşak dokuların zorlandığı ve gerildiğinde aşağıdaki semptomları yaşayabilir:
- Sırtınız donuk ve ağrılı olabilir
- Etkilenen bölge dokunulduğunda ağrılı olabilir
- Esneklik azalabilir, böylece belde eğilme veya bükülme zor ve rahatsız olur
Bazen, geri çekilen kaslarda spazm olur ve günlük aktiviteleri engelleyen şiddetli ağrıya neden olur. Bu durumlarda, kasın bir sinir kökünü sıkıştırması ve radikülopati veya siyatik olarak bilinen kollara veya bacaklara yayılan ağrıya neden olması mümkündür.
Gerilmiş sırt kasları olan kişinin durumu geçici olarak zayıflatıcı olabilirken, ağrıları nispeten iyi huyludurlar. Yeterli dinlenme ve tedavi sağlandığında, ağrı 2 ila 4 hafta içinde geçmelidir.
Omurga Yaralanması
Omurga yaralanması, koşan ilk 10 yaralanma arasındadır. Bir koşucunun ayağı yere her çarptığında hem omurganın hem de omurlararası diskler ekstra basınç hisseder. Bu çarpma, mevcut veya gelişen bir sırt problemini daha da kötüleştirebilir.
Bu sorunların örnekleri arasında fıtıklaşmış diskler, dejeneratif disk hastalığı ve vertebral stres kırıkları bulunur.
Fıtıklaşmış Disk
Omur diskleri, omurganın omurları arasında amortisör görevi görür. Bir vertebral disk normal boşluğunun dışına sıkıştırıldığında buna fıtık, şişkin veya yırtılmış disk denir. Fıtıklaşmış bir disk yakındaki bir sinir köküne veya omuriliğe doğru itilirse ciddi ağrıya neden olabilir. Fıtık diskler için en yaygın alan, özellikle L4-5 omurları arasındaki bel bölgesidir.
Dejenere Disk
Disk dejenerasyonu hastalığı aslında bir hastalık değil, bir veya daha fazla intervertebral diskin kademeli olarak parçalanmasıdır. Zamanla, bir diskin sert dış tabakası aşınır ve yıpranır ve zayıflayabilir. Ek olarak, bir diskin jelatinimsi çekirdeği su içeriğini kaybedebilir, bu nedenle disk daha düzdür, daha az tampon sağlar ve daha az esnektir. Disk dejenerasyonu çocuklukta başlar ve 60 yaşına kadar çoğu insan bir dereceye kadar disk dejenerasyonu geçirir, ancak herkes ağrı çekmez.
Omurga Kırığı (Sıkıştırma kırığı)
Tipik olarak, sağlıklı omurlar ancak ciddi bir araba kazası gibi ciddi bir fiziksel travmadan sonra kırılır. Bununla birlikte, osteoporoz, uzun süreli kortikosteroid tedavisi, enfeksiyon, ankilozan spondilit veya diğer bazı hastalıklar nedeniyle zayıflamış bir omurda bir stres kırığı yaşanabilir. Ağrı yavaş yavaş gelişebilir ve ayağa kalkıldığında daha belirgin hale gelebilir. Tedavi genellikle ameliyat gerektirmez.
Koşucular arasında, vücut kitle indeksi ortalamanın altında olan kadınlar, omurga yaralanması için en yüksek risk altındadır.
Bir kişinin ne kadar acı çekeceği sırt yaralanmasının doğasına ve koşucuya bağlıdır. Koşulardan sonra sürekli olarak bel ağrısı çeken veya kalçalarına veya bacaklarına yayılan ağrı çeken bir kişi tıbbi bir değerlendirme almalıdır.
Genel bir kural olarak, koşu yaralanmaları erken tedavi edilmelidir. “Acıyı atlatmaya” çalışan koşucular, yaralarının daha da kötüleşmesine neden olabilir.
Allah uzak etsin, teşekkürler.