Antioksidanlar

Bedenin enerji üretimi gibi doğal süreçlerinde oluşan oksidanlar, hava kirliliği, ağır metaller, radyasyonlar gibi çeşitli dış etkenler yoluyla üretilen serbest radikal türlerini oluşturmaktadır. Oluşan serbest radikaller, başta kanser ve kalp-damar hastalıkları olmak üzere birçok dejeneratif hastalığın oluşmasında önemli bir rol oynamaktadır. Hücre fonksiyonlarına zarar vermek suretiyle hücre içi ve dışı bileşenlere saldırabilen bu oksijen türlerinin oluşumu ve aktivitesinin kontrol altına alınması için vücudun antioksidanlara ihtiyacı vardır. Zararlı reaktif türlerin etkileri vücuttaki farklı doğal savunma sistemleri tarafından kontrol altında tutulmaktadır. Ayrıca, vücudun bu endojen savunma mekanizmalarının gıda yoluyla alınacak antioksidan besin takviyeleri ile desteklenmesi gerekmektedir.

Özellikle koyu renkli meyveler, sebzeler, tahıllar ve kuru yemişler doğal antioksidan kaynaklarıdır. Bu özel yiyecekler sizi ve bağışıklık sisteminizi oksidan kaynaklı oluşan risklerden korumaya çalışır.

Antioksidan Nedir?

Serbest radikallerin neden olduğu oksidasyonları önleyen, serbest radikalleri yakalama ve stabilize etme yeteneğine sahip maddelere antioksidan denir.

Antioksidanlar

Serbest Radikal (Oksidan) Nedir?

Canlı hücrelerdeki oksijen metabolizması, çevre kirliliği, radyasyon, ağır metaller, sigara, pestisitler, çeşitli tıbbi ilaçlar ve atık sular gibi birçok etkene maruz kalarak vücudumuzda oksijen türevi serbest radikallerin oluşumuna yol açmaktadır. Serbest radikaller, hücrelerde büyük değişikliklere sebep olan, vücutta hücreleri parçalayıp tahrip eden moleküler saldırganlardır.

Serbest Radikaller

  • Tekli oksijen
  • Süperoksit anyonu
  • Hidroksi
  • Peroksi
  • Alkoloksi
Antioksidanlar

Serbest Radikal Gerçekleri

  • Serbest radikaller egzersiz yaparken ve vücudunuz yiyecekleri enerjiye dönüştürdüğünde doğal olarak oluşur.
  • Vücudunuz ayrıca sigara dumanı, hava kirliliği ve güneş ışığı gibi çeşitli çevresel kaynaklardan serbest radikallere maruz kalabilir.
  • Bu yalnız elektronlar normal doku ile etkileşime girebilir ve hasara neden olabilir. “Oksidatif stres” olarak adlandırılan bu hasar iltihaplanmaya, normal doku yapısında ve fonksiyonunda değişikliklere ve kanserlere yol açabilir. Ancak bu yalnız elektronlar antioksidan moleküller ile etkileşime girdiğinde, nötralize olurlar ve neden olabilecekleri hasarı azaltırlar.
  • Serbest radikaller yaşlanmayı hızlandırır, iltihabı tetikler ve kanserlere neden olur.

Antioksidanlar Nasıl Çalışır?

Nefes aldığımız oksijen, kanımızdaki alyuvar hücrelerine temas ederek, tüm doku ve hücrelere ulaşır. Hücrelerimizde şeker moleküllerini oksitlemesi ile birlikte enerjinin açığa çıkması sağlanır, fakat bu esnada bazı oksijen molekülleri bir elektronlarını kaybeder ve saldırgan oksijen molekülleri haline dönüşürler. Bu da serbest radikaller dediğimiz yüksek enerjiye ve potansiyel olarak zararlı yan ürünlere neden olur. 

Antioksidanlar

Mavi küreler bir serbest radikal molekülündeki elektronlardır. Yeşil küreler bir antioksidan molekül içindeki elektronlardır. Serbest radikallerin en dıştaki yörüngesinde (kabuk) eşleşmemiş veya tek bir elektrona sahip oldukları resimden anlaşılıyor buna ‘yalnız’ diyelim. Bu yalnızlık, eşleşmemiş başka bir elektrona ihtiyaç duyar veya stabil hale gelmek için başka bir yalnızlık (eşleşmemiş elektron) ile eşleşmelidir.

Bu yalnız elektronlar normal doku ile etkileşime girebilir ve hasara neden olabilir. “Oksidatif stres” olarak adlandırılan bu hasar iltihaplanmaya, normal doku yapısında ve fonksiyonunda değişikliklere ve kanserlere yol açabilir. Ancak bu yalnız elektronlar antioksidan moleküller ile etkileşime girdiğinde, nötralize olurlar ve neden olabilecekleri hasarı azaltırlar.

Antioksidanlar Nelerdir?

Antioksidanlar, oksidasyonun neden olduğu hücre hasarını önleyebilecek veya geciktirebilecek insan yapımı doğal maddelerdir. Sebze ve meyveler mükemmel antioksidan kaynaklarıdır. Bu elementlerin yüksek olduğu beslenmeler bağışıklık sistemini artırır ve hastalıklara karşı direncinizi güçlendirir (1)

Genelde hepimizin tükettiği bazı yaygın antioksidanlar C ve E vitaminleri, β-karoten, likopen, lutein ve zeaksantin. Bu biyoaktif bileşenler, serbest radikaller adı verilen zararlı reaktif kimyasal türlerle etkileşime girer.

Serbest radikaller vücudunuza ne yapar? Bu antioksidanlar onları nasıl ortadan kaldırır? Ve bol miktarda antioksidan nereden bulabilirsin? Tüm bu soruların cevaplarına iyice bakalım.

Vücut dışından gelen antioksidan örnekleri şunları içerir:

  • A vitamini
  • C vitamini
  • E vitamini
  • beta karoten
  • likopenin
  • lutein
  • selenyum
  • manganez
  • zeaksantin

Beslenmenin Antioksidan Etkisi

Vücudun antioksidan dengesi tükettiğimiz gıdalar ile büyük ölçüde etkilenmektedir. Besin yetersizliği nedeniyle vücudun savunma mekanizmaları tahrip olduğu zaman patolojik sorunlar oluşabilmektedir. Antioksidan savunma sisteminin etkin olabilmesi için, E vitamini, C vitamini ve karotenoidler gibi antioksidan vitaminleri ve esansiyel mineralleri içeren gıdaların yeterince alınması gereklidir. Bu vitaminler etkin bir şekilde çalışarak hastalık ve hasarlara neden olan zararlı reaktif oksijen türlerinin etkisini yok etmektedir.

Antioksidan Kaynakları

Doğada üç ana tip antioksidan bulunur. Bunlar arasında fitokimyasallar , vitaminler ve enzimler bulunur .

  • FİTOKİMYASALLAR

Fitokimyasallar, bazıları çok güçlü antioksidanlar olan bitki bazlı kimyasal türevlerdir.

Örnekler: Karotenoidler, saponinler, polifenoller, fenolik asitler, flavonoidler, vb.

  • VİTAMİNLER

Örnekler: A, C, E ve D vitaminleri, koenzim Q10 vb.

  • ENZİMLER

Enzimler, günlük beslenmenin bir parçası olarak yediğimiz protein ve minerallerden vücudumuzda ürettiğimiz antioksidan türleridir.

Örnekler: Süperoksit dismutaz (SOD), glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz ve katalazlar.

Antioksidan Almanın Faydaları

1. Cilt Sağlığı

Antioksidan Almanın Faydaları

Diğer organlar gibi, cilt de sürekli olarak peroksit, süperoksit ve tekli oksijen gibi serbest radikaller üretir. Bu, metabolik aktiviteler, UV ışınlarına ve görünür ışığa maruz kalması nedeniyle olur.

Bu serbest radikallerin vücudunuzdan atılması gerekir. Aksi taktirde reaktif türler hücresel hasarı tetikler, yaşlanmayı hızlandırır, kansere (melanomlar), inflamasyona, pigmentasyona ve akneye neden olur.

Vücudunuz bu oksidatif stresle savaşmak için enzimler üretir. Ancak antioksidanları beslenme ile destekleyerek daha genç, parlak ve temiz bir cilt elde edebilirsiniz (2).

2. Karaciğer Sağlığı

Antioksidan Almanın Faydaları

Anti-inflamatuar, Antikanser, Hepatoprotektif Etkiler sağlar

Karaciğer hastalıkları oksidatif stres içerdiğinde, antioksidanlar en iyi ilaçtır. Siroz, sarılık, hepatosellüler karsinom (kanser) ve paraziter enfeksiyonlar gibi hastalıklar serbest radikaller tarafından şiddetlenir.

Kurkumin, resveratrol, kafein, quercetin, naringenin ve silimarin gibi antioksidanlar bu konuda etkili olabilir.

Ayrıca, bu oksidatif stresle mücadele etmek için vücudunuz süperoksit dismutaz, katalaz ve glutatyon redüktaz gibi antioksidan enzimler üretir (3).

3. Kalp Sağlığı

Antioksidan Almanın Faydaları

Kardiyoprotektif ve Hipolipidemik Etkiler Sağlar

50 yaşından sonra, erkeklerin% 52’si ve kadınların% 39’u büyük kardiyovasküler hastalıklar yaşamaktadır. Koroner arter hastalığı, ateroskleroz, kardiyomiyopatiler, kardiyak hipertrofi, anjin ve miyokard enfarktüsü.

Aşırı oksidatif stres, vücudunuzda kardiyovasküler hastalıklara neden olabilecek reaktif oksijen türleri (ROS) üretir. Bu gibi durumlarda, güvende kalmanın en iyi yolu Antioksidan C ve E vitaminleri ve quercetin, beta-karoten, likopen ve lutein gibi fitokimyasallar olumlu kardiyoprotektif etkiler göstermiştir.

4. Beyin Sağlığı

Antitümör, Antidepresan, Biliş Destekleyici Etkiler

Beslenmenizi antioksidanlarla takviye etmenin beyin, biliş, öğrenme ve hafıza üzerinde doğrudan etkisi vardır.

Hamilelik sırasında E ve C vitaminlerinin daha yüksek diyetle alınması, bebeklerin beyin tümörlerinden ve deformitelerinden korunmasına yardımcı olur. Antioksidanlar ayrıca vücudunuzda devam eden kanser yanlısı aktiviteleri de inhibe eder ve bu nedenle tümörlerin önlenmesine fayda sağlar. (4).

5. Doğurganlık

Antioksidan Almanın Faydaları

Terapötik ve Uyarıcı Etkiler

Yüksek bir serbest radikal seviyesi vücudunuzdaki çeşitli sistemleri etkiler. Ve doğurganlık bunlardan biridir.

Reaktif oksijen türlerinin (ROS) sperm sayısı, spermlerin motilitesi ve spermin olgunluğu veya canlılığı üzerinde etkisi olabilir. Kadınlarda, zayıf yumurta kalitesi, fallop tüpü kusurları, endometriozis ve hatta yumurtlama bozuklukları kısmen kandaki ROS nedeniyle ortaya çıkabilir.

Bu tür infertilite sorunlarına antioksidan tedavi (vitaminler ve fitokimyasallar) uygulamak hormonal dengeyi eski haline getirebilir, Oksidanları temizleyebilir ve spermatogenez, oogenez, yumurtlama paternini iyileştirebilir ve hamile kalma şansını artırabilir (5).

Dip Not

  • Artrit, huzursuz bağırsak sendromu, astım, Crohn hastalığı, GÖRH, sedef hastalığı ve periodontitis gibi hastalıklar inflamasyondan kaynaklanır.
  • Serbest radikaller bu bozuklukların arkasındaki nedenlerden biridir.
  • Yeşil yapraklar, kuşkonmaz, brokoli, koyu meyveler, turunçgiller ve fındık gibi antioksidan açısından zengin gıdaların tüketilmesi, bu bozukluklarda görülen iltihaplanmanın etkili bir şekilde yönetilmesine yardımcı olacaktır.

Antioksidanların Değeri?

Bir gıda kaynağının (bir meyve, bir sebze, bir fındık veya bir içecek olabilen) antioksidan potansiyeli, Oksijen Radikal Soğurma Kapasitesi (ORAC) adı verilen bir analizle ölçülür.

ORAC değeri ne kadar yüksek olursa, o gıda kaynağının antioksidan potansiyeli daha güçlüdür

Size kolaylık sağlamak için, çeşitli antioksidan kaynaklarını ORAC değerleriyle birlikte 7 tabloya koyduk.

Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

1. Sebzeler

SEBZEORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Enginar, çiğ6552
Kuşkonmaz, çiğ2252
Çiğ pancar1776
Brokoli, çiğ1510
Lahana, kırmızı, çiğ2496
Çiğ havuç697
Karnabahar, çiğ870
Frenk soğanı, çiğ2094
Kişniş, yaprakları, ham5141
Salatalık, soyulmuş, çiğ140
Patlıcan, çiğ932
Sarımsak, çiğ5708
Zencefil kökü, çiğ14840
Marul, marul1017
Çiğ soğan913
Maydanoz, çiğ1301
Yeşil biber, çiğ935
Patates, beyaz, çiğ (deri ile)1058
Kabak, çiğ483
Çiğ turp1750
Ispanak, çiğ1513
Tatlı patates, çiğ902
Domates, kırmızı, olgun387
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

2. Meyveler

MEYVEORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Acai102700
Çiğ elma (deri ile)3049
Çiğ kayısı1110
Muz, çiğ795
Böğürtlen, çiğ5905
Yaban mersini, vahşi, çiğ9621
Çiğ kiraz3747
Çiğ kızılcık9090
Kuş üzümü, siyah, çiğ7957
Tarihler, deglet noor3895
Mürverler, çiğ14697
İncir, çiğ3383
Goji dutları3290
Greyfurt, pembe, çiğ1640
Guava, beyaz etli2550
Kivi meyvesi862
Çiğ limon, (kabuğu olmayan)1346
Limon suyu, çiğ823
Mango, çiğ1300
Portakallar, çiğ1819
Papayas, çiğ300
Şeftali, çiğ1922
Ananas, çiğ385
Erik, siyah elmas, çiğ (kabuklu)6100
Kuru erik, pişmemiş8059
Ham nar4479
Kuru üzüm, altın, çekirdeksiz10450
Ahududu, siyah19220
Kuşburnu96150
Çiğ çilek4302
Ham mandalina1627
Karpuz, çiğ142
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

3. Baharatlar ve Otlar

BAHARAT / HERBTORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Fesleğen, taze4805
Fesleğen, kurutulmuş61063
Dereotu, taze4392
Mercanköşk, taze27297
Kekik, kurutulmuş175295
Nane, taze13978
Adaçayı, taze32004
Kakule2764
Toz biber23636
Tarçın, öğütülmüş131420
Yer karanfil290283
Kimyon tohumu50372
Küçük hindistan cevizi, öğütülmüş69640
Biber, siyah34053
Biberiye, kurutulmuş165280
Kekik, kurutulmuş157380
Zerdeçal, öğütülmüş127068
Tarhun, taze27426
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

4. Kuruyemiş ve Tohumlar

FINDIK TOHUMLARIORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Badem4454
Brezilya fıstığı, işlenmemiş, kurutulmuş1419
Kaju fıstığı, çiğ1948
Fındıklar9645
Macadamia fıstığı, kuru kavrulmuş1695
pekan17940
Çam fıstığı, kurutulmuş720
Antep fıstığı, çiğ7675
Ceviz13541
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

5. Tahıl Ve Fasulye

TAHILORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Pirinç kepeği24287
Sorgum, kepek100800
Sorgum tane, kırmızı14000
Sumak kepeği, çiğ312400
Sumak tahıl, ham86800
Yulaf kepeği2183
Yulaf ezmesi, kızarmış2175
Çiğ mercimek7282
Soya fasulyesi, olgun5409
Yer fıstığı3166
Çiğ fasulye8033
Barbunya fasulyesi, çiğ8606
Siyah fasulye, çiğ8494
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

6. İçecekler

İÇECEKORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
kırmızı şarap3607
Beyaz şarap392
Çikolata şurubu6330
Siyah çay313
Yeşil çay1253
Kahve~ 2500
bira~ 80
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

7. Çeşitli Ürünler

ÜRÜNORAC DEĞERİ (ΜMOL TE / 100G)
Bitter çikolata20816
Sütlü çikolata7519
Kakao, şekersiz toz55653
Ekmek, çok tahıl1421
Fıstık ezmesi, pürüzsüz3432
Zeytinyağı, sızma372
Fıstık yağı106
Balık ve deniz ürünleri30-6500
Et ve et ürünleri0-850
Kümes hayvanları ve kümes hayvanları ürünleri50-1000
Atıştırmalıklar ve bisküviler0-1170
Antioksidan Değeri Yüksek Besinler

Şimdiye kadar, antioksidan açısından zengin gıdaların adil bir kısmını tüketiyoruz. Gereken tek değişiklik, bu gıdaların işlenmemiş ve çiğ kalmasıdır. Mümkünse kızartmayı kaynatma ve soteleme ile değiştirin. Bu antioksidanların parçalanmasını önler.

One thought on “Antioksidanlar

  • 22 Ocak 2021 tarihinde, saat 16:13
    Permalink

    antioksidanlar vücudun gerçek savaşçıları 🙂

Yorumlar kapatıldı.